Dziś Religia Bez Ściemy chciałaby poruszyć wątek religijności... zwierząt 🦙 Tak, dobrze przeczytaliście. Nie chodzi bynajmniej o to, co ludzie reprezentujący różne systemy religijne sądzą o zwierzętach, ale o możliwe zachowania religijne występujące wśród zwierząt.
Oczywiście, to czy ktoś w ogóle założy możliwość religijnego zachowania zwierząt zależy w pierwszej kolejności od jego/jej rozumienia religii 🤷♂️ Ktoś kto spodziewa się, że zwierzęta spisują swoje wyznanie wiary, prowadzą dysputy teologiczne, czy budują piękne świątynie... może się zawieść. Z drugiej strony należy jednak pamiętać, że w przeszłości pewne zachowania (np. polowanie) posiadały aspekty religijne, których obecnie się nie dostrzega. Nic więc dziwnego, że niektórzy badacze uważają, że niektóre zwierzęta przejawiają pewne konkretne zachowania, które mogą być interpretowane jako religijne. 🐘
Zacznijmy może od przytoczenia kilku przykładów, o których wyczytaliśmy w książce Andrzeja Szyjewskiego “Etnologia religii.” Oboje zresztą mieliśmy przyjemność uczęszczać na wykłady Profesora w Instytucie Religioznawstwa w Krakowie. A więc do dzieła 💪🏻
Niektóre szympansy fetyszyzują pewne przedmioty (np. kamienie) i nie rozstają się z nimi prawie nigdy, nadając im wymiar przekraczający znaczenie materialne. Gdyby się uprzeć, można byłoby to zestawić obok kultu relikwii czy używania różnego rodzaju amuletów (nie jest to absolutnie to samo, ale pewne cechy zbieżne występują) 🤔
Przytaczany przez Szyjewskiego psycholog - Wolfgang Kohler (1887 – 1967) - zaobserwował wśród szympansów coś, co przypomina rytualny taniec wokół centralnego punktu. Również to można byłoby zestawić obok ekstatycznych tańców chrześcijańskich szejkersów, islamskich derwiszów, czy syberyjskich szamanów. 💃
Podobnie znana prymatolożka, Jane Goodall, wspomniała o tzw. “deszczowym tańcu”, podczas którego samce szympansów, dostrzegając niezwykły wymiar burzy, zbiegają ze zboczy gór, zrywają z drzew gałęzie i potrząsają nimi w powietrzu. Samice i młode po prostu obserwują całe to zjawisko. Można w tym dostrzec próbę religijnego/symbolicznego ujarzmienia sił przyrody. ⚡
Dalej mamy do czynienia z zachowaniami związanymi z pochówkiem oraz śmiercią. Każdy zna zapewne historie wiernych psów, które nie mogą pogodzić się z odejściem swojego pana, bądź pani, ale nie każdy kojarzy inne przypadki takich zachowań.
Etnolog Adriaan Kortlandt (1918 – 2009) zauważył, że kiedy jeden z szympansów umarł przed zmrokiem (w środowisku naturalnym), to pozostałe udały się na spoczynek nadrzewny (w nocy grasują drapieżniki), ale o świcie powróciły do zmarłego kompana, ustawiły się w szerokim kręgu, obwąchały zwłoki i dopiero kiedy stwierdziły zgon, rozeszły się w milczeniu. Ta złowieszcza cisza miała utrzymywać się następnie przez cały dzień 🤫
Nie możemy również zapomnieć o rozbudowanych praktykach pogrzebowych występujących wśród słoni. Pokrywają one zwłoki zabitych członków stada gałęziami, darnią, błotem, a nawet jedzeniem czy kwiatami. Słonie mają chować w ten sposób także przedstawicieli innych gatunków, takich jak nosorożce, krowy, a nawet ludzi 💁♂️ Dodatkowo, otaczają one zwłoki kręgiem i dotykają je, będąc wyraźnie poruszonymi (tak to przynajmniej opisują etnolodzy). Nic więc dziwnego, że Pliniusz Starszy (23 – 79) doszedł do przekonania, że są one religijne i czczą gwiazdy, słońce oraz księżyc 🌙
Słonie to oczywiście nie jedyni przedstawiciele zwierząt, które przejawiają zachowania pogrzebowe. Delfiny towarzyszą swoim zmarłym przez kilka dni i pilnują, aby nikt nie zbliżył się do zwłok. Również kruki mają przejawiać to, co niekiedy ludzie nazywają czuwaniem.
A co wy o tym sądzicie? Czy zwierzęta są religijne? A może macie jakieś historie o charakterze religijnym w kontekście Waszych pupili? Dajcie znać w komentarzach! 🧐
----
ENG 🇬🇧
Today Religion Unveiled would like to discuss religiousness ... of animals 🦙 Yep, you heard right. Not religion of their owners, but theirs.
Of course, whether someone will even assume the possibility of religious behavior of animals depends in the first place on his / her understanding of religion 🤷♂️ Someone who expects animals to write their creed, conduct theological disputes, or build beautiful temples, may be disappointed. On the other hand it should be remembered that in the past, certain behaviors (e.g. hunting) may have had religious aspects that are currently overlooked. No wonder some scholars believe that some animals display certain behaviors that can be interpreted as religious 🐘
In the book of Andrzej Szyjewski “Entologia Religii” [The Ethnology of Religion] we read that some chimpanzees fetish certain objects (e.g. stones). They almost never abandon them, giving these objects a dimension beyond material meaning. Someone could compare that with the cult of relics or the use of various types of amulets (it is not absolutely the same, but there are some similarities).
Psychologist Wolfgang Kohler (1887-1967) observed among chimpanzees something that resembles a ritual dance around some focal point. It could be juxtaposed with the ecstatic dances of Christian Shakers or Islamic Dervishes 💃
Famous primatologist, Jane Goodall, mentioned the so-called "rain dance", during which male chimpanzees, seeing the unusual dimension of the storm, run down the slopes, tear branches from trees and shake them in the air. Female chimpanzees simply observe the whole phenomenon. Goodall speculates that "their 'elemental'" displays are precursors of religious ritual ⚡
Further, there are behaviors related to burial and death. Probably everyone knows the stories of faithful dogs that cannot come to terms with the departure of their owners, but not everyone knew about other cases.
The ethnologist Adriaan Kortlandt (1918 - 2009) noticed that when one of the chimpanzees died before dark, the others went to rest on trees (predators haunts at night), but returned to their deceased companion at dawn. They formed a wide circle , sniffed the corpse and only when they pronounced it dead did they silently depart. This ominous silence would then persist throughout the day 🤫
We also cannot forget the extensive funeral practices existing among elephants. They cover the bodies of the killed herd members with branches, turf, mud, and even food or flowers. Elephants are also supposed to bury representatives of other species in this way, such as rhinoceros, cows or even humans. In addition, they surround the corpse with a circle and touch it, being clearly touched (at least this is how ethnologists describe it). No wonder then that Pliny the Elder (23-79) came to the conviction that they had a religious respect for the stars, and a veneration for the sun and the moon 🌙
Of course, elephants are not the only representatives of animals that exhibit funeral behavior. Dolphins accompany their deceased for several days and make sure that no one comes close to the corpse. Crows are reported to gather around and hold vigils over the corpse.
What do you think about it? Can animals be religious? 🧐
Komentarze
Prześlij komentarz