1. Przed nabożeństwem
Wielka Sobota stanowi pamiątkę spoczynku Ciała Zbawiciela w grobie i Jego zstąpienia do otchłani, miejsca przebywania sprawiedliwych dusz Starego Testamentu, którym zwiastował On wybawienie. W obrzędach smutek symbolizowany przez fioletowy kolor szat liturgicznych miesza się z radością bliskiej uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego wyrażoną w białej barwie stroju kapłana i śpiewie „Alleluja”.
W chrześcijańskiej starożytności nabożeństwo wielkosobotnie odprawiano dopiero w nocy jako nabożeństwo wigilijne związane z oczekiwaniem na uroczystość Zmartwychwstania (analogicznie do wigilii Bożego Narodzenia). W trakcie tego nabożeństwa katechumeni, którzy przez cały Wielki Post przygotowywali się do tego dnia, otrzymywali sakrament chrztu świętego i stawali się chrześcijanami. Dlatego wiele ceremonii Wielkiej Soboty miało na celu ostateczne przygotowanie wiernych do duchowego zmartwychwstania, które miało nastąpić w nocy z soboty na niedzielę.
Ceremonie wielkosobotnie rozpoczynają się od poświęcenia nowego ognia. Przed nabożeństwem gasi się w kościele wszystkie światła. Okna pozostają zasłonięte fioletowymi zasłonami. Na dziedzińcu kościelnym rozpala się ognisko.
Kapłan udaje tam procesjonalnie wraz z ministrantami, aby poświęcić pięć ziaren kadzidła, symbolizujących pięć ran Chrystusa. Następnie poświęca sam ogień.
Od poświęconego ognia odpala się woskowy knot lub świecę, który następnie posłuży kapłanowi do zapalenia trójramiennego świecznika. Symbolizuje on osoby zgromadzone pod krzyżem – Najświętszą Maryję Pannę, św. Marię Magdalenę i św. Jana.
Po wejściu do kościoła kapłan śpiewa wezwanie „Światło Chrystusowe”, na które wierni odpowiadają „Bogu dzięki” w podziękowaniu za poznanie tajemnicy Trójcy Świętej. Wezwanie i odpowiedź powtarza się na środku kościoła i przed ołtarzem, a za każdym razem ministranci i wierni klękają.
2. Poświęcenie paschału
Poświęcenie paschału odbywa się przy bocznym ołtarzu. Na tej wielkanocnej świecy umieszcza się zwykle numer bieżącego roku i pierwszą (alfa) oraz ostatnią (omega) literę greckiego alfabetu, na pamiątkę tego, że Chrystus powiedział o sobie, że jest alfą i omegą, początkiem i końcem.
Poświęcenie paschału odbywa się przy śpiewie specjalnego hymnu „Niech się radują Aniołowie” – tzw. orędzia wielkanocnego, głoszącego światłość Chrystusa Króla Zwycięzcy.
Następnie prefacja porównuje noc zmartwychwstania Pańskiego, w trakcie której Chrystus pokruszył więzy śmierci i zwyciężył piekło, do pierwszego żydowskiego święta Paschy, przed ucieczką z Egiptu.
Określenie Pascha czyli przejście przypomina, że Pan Jezus w chwalebny sposób przeszedł od śmierci do życia, przez co chrześcijanie zostali wyzwoleni z niewoli grzechu.
W trakcie prefacji kapłan umieszcza w paschale na znak krzyża wcześniej poświęcone pięć ziaren kadzidła i zapala go od jednej ze świec z trójświecznika, prosząc, by Pan Bóg przyjął świecę jako ofiarę i symbol zniweczenia ciemności grzechu. Włożenie ziaren kadzidła symbolizuje balsamowanie Ciała Chrystusa przez Józefa z Arymatei i uczonego w piśmie Nikodema, a zapalenie paschału oznacza z kolei, że Chrystus nie pozostał w grobie, lecz zmartwychwstał.
3. Przed czytaniami
Kolejnym elementem ceremonii wielkosobotnich jest odczytanie czterech fragmentów Starego Testamentu nawiązujących do dzieła odkupienia dokonanego przez Pana Jezusa. To jest właśnie fragment liturgii, który w szczególny sposób przypomina, że w Wielką Sobotę przyjmowano chrzest. Czytania stanowiły kiedyś ostatnie pouczenie dla przyjmujących ten sakrament.
Czytania z Pisma Świętego nazywane są proroctwami, choć poza jednym nie są zaczerpnięte z prorockich ksiąg Starego Testamentu ani nie zawierają zwykle proroctw w bezpośrednim znaczeniu tego słowa. Ich nazwa wynika stąd, że od ich dosłownej treści, większe znaczenie ma ich treść symboliczna – zapowiadają one przyszłą działalność Kościoła Chrystusowego.
Pierwsze i drugie proroctwo zaczerpnięte są z pierwszej księgi Biblii, księgi Rodzaju.
Pierwsze proroctwo zawiera opis stworzenia świata. Wskazuje ono na to, że dzieło stworzenia było wielkim cudem, ale jeszcze większym cudem jest dzieło odkupienia i że przez chrzest wyznawcy chrześcijaństwa stają się nowym stworzeniem w Chrystusie.
Drugie proroctwo to opis potopu i cudownego uratowania Noego i jego bliskich w wykonanej z drewna arce. Pokazuje ono, że odrodzenie człowieka dokonuje się przez drzewo Krzyża i wodę chrztu świętego.
Trzecie proroctwo pochodzi z Księgi Wyjścia i zawiera opis pochodzącej od samego Pana Boga ceremonii spożycia przez Izraelitów paschalnego baranka przed wyjściem z Egiptu. Krew baranka, którą oznaczyli drzwi swoich domów, uchroniła Izraelitów przed jedną z plag i pozwoliła im uciec z niewoli faraona. Krew prawdziwego Baranka, Pana Jezusa, przelana na Krzyżu, wyzwoliła chrześcijan z niewoli grzechu.
Ostatnie proroctwo to fragment Księgi Daniela stanowiący świadectwo wierności prawdziwemu Bogu – Jahwe ze strony trzech izraelskich młodzieńców w czasie, gdy Żydzi przebywali na wygnaniu w Babilonie.
Trzej młodzieńcy nie ugięli się wobec polecenia króla babilońskiego Nabuchodonozora, który kazał wszystkim swoi poddanym oddawać cześć złotemu bałwanowi, mimo że za nieprzestrzeganie tego rozkazu groziła kara w postaci wrzucenia do ognistego pieca.
Po każdym proroctwie kapłan czyta nawiązującą do jego treści modlitwę.
4. Przed poświęceniem wody
Kolejna część obrzędów – poświęcenie wody – w kościołach rzymskokatolickich ma miejsce przy chrzcielnicy. Ponieważ w kościołach mariawickich zrezygnowano z tego elementu wyposażenia, miejsce do poświęcenia wody urządzone jest w nawie kościelnej pod chórem. Kapłan zmienia białą kapę na fioletową i udaje się tam procesjonalnie wraz z ministrantami przy śpiewie psalmu „Jako jeleń pragnie do źródeł wód”.
Poświęcenie wody odbywa się przy śpiewie innej specjalnej prefacji, której treść przypomina najważniejsze cuda Starego i Nowego Testamentu związane z wodą. Wyraża też prośbę o pobłogosławienie święconej wody tak, by mogła posłużyć wiernym do oczyszczenia z grzechów. W jej trakcie kapłan wykonuje różne obrzędy, które często nawiązują do słów prefacji, np. rozdziela wodę ręką na kształt krzyża, czyni nad nią znaki krzyża, rozlewa ją na cztery strony świata, kilkakrotnie dmucha na nią oraz wkłada do niej coraz głębiej paschał. W ten sposób martwa materia staje się z mocy Bożej znakiem odrodzenia ku życiu wiecznemu.
Poświęconą wodą duchowny kropi wiernych na pamiątkę otrzymanej przez nich kiedyś łaski chrztu świętego, co w duchowy sposób nawiązuje do chrztu otrzymywanego w tym dniu przez pierwszych chrześcijan.
Część tak poświęconej wody celebrans przelewa do osobnego naczynia, do którego modląc się, wlewa zgodnie ze znakiem krzyża poświęcone w Wielki Czwartek oleje. Ta woda jest następnie używana do sprawowania sakramentu chrztu świętego, którego zgodnie z tradycją pierwszych wieków chrześcijaństwa, można także udzielić w tym momencie nabożeństwa wielkosobotniego.
5. Przed litanią do Wszystkich Świętych
Za chwilę chór rozpocznie śpiew Litanii do Wszystkich Świętych, której Kościół używa w trakcie szczególnie uroczystych ceremonii. Podobnie jak w Wielki Piątek w jej trakcie kapłan razem z ministrantami kładzie się krzyżem przed wielkim ołtarzem, a wszyscy powinniśmy uklęknąć.
Po litanii, przy bocznym ołtarzu, kapłan zaczyna odprawiać wielkosobotnią Mszę św. Ma ona wiele szczególnych cech, co wynika z jej starożytności. Nie ma wstępu, antyfony na ofiarowanie ani antyfony na Komunię św. W trakcie śpiewu „Chwała”, któremu tak jak w Wielki Czwartek towarzyszy bicie wszystkich dzwonów, ponownie odzywają się organy.
Między lekcją a ewangelią w miejscu śpiewu między czytaniami kapłan trzykrotnie, w coraz wyższej tonacji, śpiewa radosne „Alleluja”, którego nie odmawiano w liturgii mariawickiej przez cały okres Wielkiego Postu. We Mszy św. nie występuje „Baranku Boży”, gdyż było ono już elementem Litanii do Wszystkich Świętych.
Po Komunii św. śpiewane są krótkie nieszpory złożone z psalmu 117 (proroctwa o powołaniu wszystkich narodów do wiary w Chrystusa Pana) i hymnu Najświętszej Maryi Panny „Wielbi dusza moja Pana”, w trakcie którego, jak w trakcie wszystkich uroczystych nieszporów, kapłan okadza ołtarz.
Do wezwania „Błogosławmy Panu” kapłan lub diakon dodaje radosne „Alleluja. Alleluja”, a wierni odpowiadają mu „Bogu dzięki. Alleluja. Alleluja”.
Po zakończeniu nabożeństwa wielkosobotniego następuje poświęcenie pokarmów wielkanocnych tzw. święconego. Jego nieodłącznym elementem są jajka, które stanowią symbol zmartwychwstania – jak pisklę przekłuwając skorupę, rozpoczyna życie na świecie, tak kiedyś zmarli przełamią pokrywę grobową i powstaną do nowego życia.
KOMENTARZ NA WIELKĄ SOBOTĘ 1. Przed nabożeństwem Wielka Sobota stanowi pamiątkę spoczynku Ciała Zbawiciela w grobie i...
Posted by Mariae Vita on Friday, March 29, 2024
Komentarze
Prześlij komentarz