Wpływ zaratusztrianizmu na chrześcijańską wizje Sądu Ostatecznego
Porównanie elementów Apokalipsy – Sądu Ostatecznego św Jana z wizją Fraszokereti – Odnowy świata w księgach zaratusztrian.
Nie omawiamy w tej części porównania wizji Zbawiciela –Mesjasza u św. Jana z aratusztriańską wizją Saoszjanta. Pełna treść opracowania znajduje się na naszej stronie internetowej. (zaratusztrianizm.com)
(…) Części podobieństw w zasadzie można by nie analizować bo są one tak widoczne, że nawet dlaosoby mało obeznanej z Nowym Testamentem są one oczywiste. Jednak dla osób mniej obeznanych z pismami zaratusztriańskimi porównujemy jednak główne elementy obu wizji końca czasów.
A.
dobro ostatecznie zwycięży nad złem;
W wersie XXIV. 30 wielkiego bundahiszn czytamy: „A Zły Duch i Az powrócą w mrok i ciemnośćprzez otwór i pomost ziemskiego nieba, przez który weszli, i udaremnione będą jego knowania z pomocą zaklęcia gath {nirang}. 31. A smok Goczir zostanie spalony przez ten stopiony metal, a metal spłynie wgłąb niegodziwej egzystencji, ziemia, na której istniała niegodziwość, zostanie
pochłonięta przez ten metal i stanie się czysta. Otwór, przez który wszedł Duch Zła, zostanie
zamknięty tym metalem. 32. Zrzucona będzie niegodziwa egzystencja do swej nory”
Objawienie św Jana 20.1-3 opisuje ostateczny koniec Szatana w bardzo podobny sposób:
1. I widzialem anioła zstępującego z nieba, który miał klucz od otchłani i wielki łańcuch w ręce swojej
(porównaj też do: (Sraosza jako Raspi, i będzie miał w rękach święty pas {kusti}[…])
2. I pochwycił smoka, węża starodawnego, którym jest diabeł i szatan, I związał go na tysiąc lat
(porównaj do: i Wtedy Ahura Mazda schwyta Ducha Zła,[…])3. I wrzucił go do otchłani i zamknął ją, i położył nad nim pieczęć, aby już nie zwodził narodów (…)
(porównaj też do: Otwór, przez który wszedł Duch Zła, zostanie zamknięty tym metalem. […])także w 20.10:
3. A diabeł, który ich zwodził został wrzucony do jeziora ognia, gdzie znajduje się też zwierzę i
fałszywy prorok, i będą dręczeni dniem i nocą, na wieki wieków.
(porównaj też do: A smok Goczir zostanie spalony przez ten stopiony metal […])
B.
Elementy porównywalne są widoczne w opisie zrzucenia przeciwnika do otchłani:Bdh.XXI. 30 „A Zły Duch i Az powrócą w mrok i ciemność” wersja zaratusztriańska i Jan „ 3. I wrzucił go do otchłani” dalej zapieczętowanie otchłani: Bdh 31 „Otwór, przez który wszedł Duch
Zła, zostanie zamknięty tym metalem.” Jan 20.3 „i zamknął ją, i położył nad nim pieczęć, , aby już nie zwodził narodów”, także motyw smoka: Bdh. XXIV 31 „ A smok Goczir zostanie spalony przezten stopiony metal”
U świętwgo Jana 20.2 „I pochwycił smoka, węża starodawnego, którym jest diabeł i szatan, I związał go”,Motyw ognia różni się jedynie, że w wersji zaratusztriańskiej zło zostaje wypalone płynnym metalem, a u świętego Jana jest to jezioro siarki i ognia w którym kończy zły duch będący zarazem
smokiem co ciekawe starodawnym, jakby Jan miał jakąś wiedzę iż zaratusztriańska wizja złego smoka pochodzi z bardzo odległych czasów.
U świętego Jana występuje także motyw łańcucha, którym zostaje związany diabeł, okazuje się że ten motyw pierwotnie odnosić się może do świętego pasa Kusti: 29. „Ahura Mazda przyjdzie na świat, sam jako Zot, a [święty] Srosza jako Raspi, i będzie miał w rękach święty pas {kusti}” w obuprzypadkach jest to święty przedmiot mający moc zniewalania zła. Zstępujący anioł i Jazat w
zaratusztrianizmie to bliskie sobie odpowiedniki jak widać występujące w tych samych rolach.
C.
Odnowienie świata
Zarówno w wizji zaratusztriańskiej jak i chrześcijańskiej znajduje się odwołanie do stworzenia przez boga świata jako czegoś dobrego i doskonałego. Zepsucia go przez zło, a następnie odnowienia świata:bdh Rozdział I.A. 2. „Podczas tej bezczynności Ducha Zła, Ahura Mazda stworzył istnienia w ich
materialnej formie;Stworzył Ogień z Niekończącego się Światła, Eter z Ognia, Wodę z Eteru, Ziemię i wszelką cielesność Materialną z Wody.” i dalej I.A. 6. Stworzył Rozkosz, za pomocą: Nieba; ponieważ, z
Rozkoszą, stworzył ją, a ona nawet teraz, w stanie zmieszanym, zachwyca wszelkie stworzenie, a stworzenie żyje w Zachwyceniu Niebiosami.”
Z koleei w Bibli: Genezis 3 Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się
światłość. 4 Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności.
W jednym i w drugim przypadku mowa jest o tworze dobrym, świetlistym, rozkosznym i jak
zobaczyć można w finale przywróconym w swojej udoskonalonej formie:
Zapsucie świata w wizji zaratusztriańskiej jest bardzo wybite na pierwszy plan. Wieli bundahiszn opisuje jak Aryman zepsuł całą podłością dziesięć materialnych stworzeń, którymi są niebo, woda, ziemia, roślina, dobroczynne zwierzę, metal, wiatr, światło, eter czyli ataš, czyli Ogień i człowieka. Klęska, ból, choroba, śmierć oraz inne szkody i zepsucie kiedykolwiek dotarły do tych dziesięciu
stworzeń, które są materialne, dzięki tym zwodniczym siłom. Esencją Arymana, są zimno, susza głód, ciemność i smród i to są przejawy zła. W wizji biblijnej motyw zepsucia .przybiera formę grzechu pierworodnego w wyniku czego z idealnego świata Raju człowiek zostaje wygnany na
ziemski padół, gdzie czy się na niego śmierć, choroby, głód i inne nieszczęścia. Zamiast w świecie idealnym musi egzystować w świecie ułomnym. W obu przypadkach odpowiedzialną istotą jest kusiciel i kłamca, który w pierwszym przypadku zaburza świat boga, a w drugim skłania ludzi do zepsucia. Nie jest jasne czy świat poza rajem jest światem gdzie szatan psuje go wedle swej woli, czy też świat poza rajem został tak zdekonstruowany przez boga na przyjęcie grzesznych pra–rodziców. Różnica w tym miejscu jest dość wyraźna zarówno gdy dotyczy sprawcy zepsucia jak
konsekwencji zepsucia. O ile świat Adama i Ewy jest światem kary dla nieposłusznych, to świat Ahura Mazdy i ludzi z założenia jest wynikiem walki dwóch kosmicznych mocy a człowiek jest z urodzenia dobry i potencjalnie staje się sojusznikiem Boga.
Świat zostanie ostatecznie przywrócony do doskonałości, którą miał w czasie stworzenia i ulepszony ostatecznie;Bdh XXIV 32-33 „a we wszechświecie nastąpi odnowa {fraszegird}, świat stanie się nieśmiertelny do wedle woli, aż do po wieczność i dla wiecznego postępu. 33. Mówi się też: „Ziemia stanie się równiną, bez wysokości i bez dna; i nie będzie wzgórza ani szczytu, ani doliny, ani wyżyny, ani niziny”. (…)
i u świętego Jana: 21.1 „I widziałem niebo nowe i ziemię nową, albowiem pierwsze niebo i ziemia przeminęły i morza już nie ma.” – A więc nowe niebo i nowa ziemia stają się na krańcu czasów udziałem zbawionych. Także zstąpienie nowego wiecznego Jeruzalem jest paralelne do koncepcji zaratusztriańskiej odnowy
D.
Zbawienie jednostki zależy od sumy myśli, słów i czynówBdh XXIV 13. Następnie oddzieleni będą sprawiedliwi od niegodziwych; i [będą przenoszeni] sprawiedliwi do siedziby harmonii, a niegodziwych wrzucą z powrotem do niegodziwej egzystencji(piekła) i przez trzy dni i trzy noce [ci z nikczemną egzystencją] w materialnym ciele i [materialnym życiem] będą podlegać karze w niegodziwym istnieniu. I dalej – XXIV 19. Wszyscy ludzie przejdą przez tę rzekę stopionego metalu a ona uczynią ich czystymi. A temu, który jest sprawiedliwy, będzie się wydawało, że chodzi w ciepłym mleku; lecz temu, kto jest niegodziwy,
wyda się, że chodzi po świecie w stopionym wrzącym metalu.Analogię widać u Św Jana 21.4 „I otrze wszelką łzę z ich oczu i śmierci już nie będzie, ani smutku, ani krzyku, ani mozołu już nie będzie; albowiem pierwsze rzeczy już przeminęły.” A dalej: „21.8 „Udziałem zaś bojaźliwych i niewierzących i skalanych, i zabójców, i wszeteczników i czarowników i bałwochwalców i wszystkich kłamców, będzie jezioro płonące ogniem i siarką, to jest śmierć druga.”
RÓŻNICE
Dość zasadniczą różnicą jest w obu koncepcjach kwestia tego kto zostanie ostatecznie zbawiony. Zarówno w wizji zaratusztriańskiej jak i chrześcijańskiej pojawia się motyw nie jednej ale dwóch śmierci. Pierwsza to ta kiedy człowiek umiera tu na ziemi. W zaratusztrianizmie jest jasno
określone, że dokonuje się ocena myśli, słów i uczynków i źli trafiają do miejsca najgorszego
bytowania, a dobrzy do miejsca najlepszego bytowania, gdy zaś zło i dobro się równoważą dusza trafia do miejsca smutku. Odpowiada to w dużym uproszczeniu schematowi piekło, niebo, czyściec w religii chrześcijańskiej. To jest efekt pierwszej śmierci, przy czym chrześcijanie mimo ukształtowania tych pojęć nie określają jednoznacznie co dzieje się zduszą po pierwszej śmierci. Druga śmierć dla chrześcijan to efekt sądu ostatecznego i albo zbawienie albo wieczne potępienie. W eschatologi zaratusztriańskiej zbawienie po drugiej śmierci zdecydowanie dotyczy wszystkich ludzi, a spór teologiczny dotyczy czy powszechne zbawienie, dotyczyć może również istot demonicznych i wreszcie samego Arymana, który jako w sumie nieszczęsny bliźniaczy duch Boga przez zły wybór zwiazał się z chaosem. Jest więc w zaratusztrianizmie jako podstawowe pojęcie tego co w myśli chrześcijańskiej nazywane jest APOKASTASIS* czyli ponowne włączenie, odnowienie. Bóg jest dobry, ludzie ponoszą konsekwencje swoich działań, ale nie na wieczność. Zaratusztrianizm można określić jako religię gdzie trafienie w złe miejsce po śmierci traktuje się mówiąc żartobliwie jako pośmiertną resocjalizację, bolesną konieczną, ale nie wieczną karę. Nie
ma też pojęcia grzechu w sensie chrześcijańskim, upadek następuje tak jak konsekwencje prawa fizyki. Bóg nie karze za grzechy i nie interweniuje w losy po pierwsze śmierci.
Apoktastasis o dziwo była obecna w myśli wczesnego kościoła i gnostyków, którzy na on czas wywierali duży wpływ na kształtujący się kościół. Jej zwolennikiem był Grzegorz z Nyssy jak i stojący pomiędzy gnozą a chrześcijaństwem Orygenes*** i gnostyk **** Bardesanes. Kościół katolicki** ostatecznie nigdy tej kwestii nie rozstrzygnął. Apoktastasis pogląd, że zbawienie wszystkich stworzeń jest rzeczą pewną, potępił Sobór konstantynopolitański II w. 553 roku,
aczkolwiek wielu badaczy to kwestionuje.
JAKI SPOSÓB ZARATUSZTRIANIZM WPŁYNĄŁ NA KONCEPCJĘ CHRZEŚCIJAŃSKĄ
Recepcja myśli zarausztriańskiej odbywała się wielotorowo. Przez Judaizm po wyjściu żydów z niewoli Babilońskiej (patrz artykuł na blogu: Jak persowie tworzyli Judaizm). Zasadniczą rolęodgrywała w tym przypadku sekta Faryzeuszy i Esseńczycy. Trzeba też pamiętać, że najaktywniejszy z Apostołów jeśli chodzi o korespondencję św. Pawła był dość uczonym
człowiekiem,podając się przy tym za faryzeusza. Niezależnie od tego religia zaratusztriańska była dobrze znana również gnostykom i pierwszym chrześcijanom z racji mieszania się tych religii na pograniczu Rzymsko Partyjskim Syrii i Anatolii. Wiele mówi tu przykład Bardesanesa. – Jego rodzice byli Persami, wygnanymi do Edessy. Co więcej, Juliusz Africanus nazywa go „Partyjskim”
(w Kestoi 1.20, 184–185 Vieillefond), pierwszym dostępnym źródle o nim, twierdzi nawet, że spotkał go na dworze Abgara Wielkiego około 200 r. n.e. a Partowie w przeważającej liczbie byli zaratusztrianami. Niełatwo też dość co wczesne chrześcijaństwo przejęło od takich wyznań jak Rzymski Mitraizm inspirowany perskimi sentymentami wyznawców, czy wreszcie Manicheizm.
Nie można wszakże lekceważyć siły wpływów Perskich, które w interesującym nas okresie, z
przerwami trwały na obszarze bliskiego wschodu prawie 800 lat, jeżeli weźmiemy pod uwagę cezurę od panowania Cyrusa Wielkiego po II w n.e. Współczesność, w której mamy do czynienia z dynamicznym powstawaniem nowych religii, kultów czerpiących inspiracje z bardzo sobie odległych często religi i nurtów filozoficznych, każe zachować pokorę w twierdzeniu, że dawniej religie powstawały same z siebie nie czerpiąc pomysłów od sąsiadów.Wybiliśmy tu tylko kiLka przykładów, ale sami śledząc tekst z XXIII i XXIV rozdziału Wielkiego Bundahiszn i przeglądając Ewangelię możecie wychwycić jeszcze więcej zdumiewających podobieństw dotyczących wizji czasów ostatecznych.
Film skrótowo opisuje możliwe elementy, które często w sposób niekonsekwentny, przejęła religia chrześcijańska z religii zaratusztrian.
Związki te są nieprzypadkowe, choć myśliciele katoliccy dość stanowczo im zaprzeczają.
Źródło:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02v6S8TnxgdEnrnr8QxgV3yBhimJ58u1sVsV3ycgwwBbNBFfcX5w3djfXiBsCGGx3cl&id=102606175549827
Komentarze
Prześlij komentarz