Skąd się wzięło nazywanie Jazatów Aniołami�
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku językoznawca, a zarazem protestancki pastor Martin Haug zinterpretował pisma zoroastryjskie w kategoriach chrześcijańskich i porównał Jazatów do aniołów chrześcijańskich. W tym schemacie Amesza Spenta to orszak archaniołów Ahury Mazdy, z hamkarami jako wspierającym zastępem mniejszych aniołów.
W czasie, gdy Haug pisał swoje tłumaczenia, społeczność Parsów (tj. indyjskich zaratusztrian) znajdowała się pod silną presją ze strony misjonarzy angielskich i amerykańskich, którzy ostro krytykowali Zoroastrian za – jak przedstawił to John Wilson w 1843 r. – „politeizm”, który według misjonarzy był znacznie mniej warte niż ich własny „monoteizm”. W tamtym czasie zaratusztrianizmowi brakowało własnych teologów, w związku z czym Zoroastryjczycy nie byli w stanie przedstawić własnych argumentów. W tej sytuacji kontr-interpretacja Hauga okazała się skutecznym argumentem w tej dyskusji i została przez Parsów w Indiach (w zasadzie) przyjęta z ulgą i wdzięcznością jako uzasadniona, bowiem powstrzymała ataki kaznodzieji chrześcijańskich.
Interpretacje Hauga zostały następnie rozpowszechnione jako interpretacje zoroastryjskie, które ostatecznie dotarły na zachód, gdzie uznano paradoksalnie, że potwierdzają one tezy Hauga. W ten sposób Haugh, potwierdzał, że tezy Haugha są słuszne. Paranoja, ale tak zostało. Podobnie jak większość interpretacji Hauga, to porównanie jest dziś tak dobrze zakorzenione, że niemal powszechnie akceptowana jest teza że „Jazat” to „anioł”; zarówno w publikacjach przeznaczonych dla szerokiego grona odbiorców, jak i w (niefilologicznej) literaturze akademickiej. Nie jest to jednak zgodne z prawdą.
PRAWDZIWI JAZATOWIE
Yazata ( awestyjski : 𐬫𐬀𐬰𐬀𐬙𐬀 ) to awestyjskie słowo oznaczające koncepcję zoroastryjską o szerokim zakresie znaczeń, ale ogólnie oznaczającą (lub używaną jako epitet) boskość . Termin ten dosłownie oznacza „godny czci i czci. dlatego, w bardziej ogólnym znaczeniu, odnosi się również do niektórych roślin leczniczych, pierwotnych stworzeń, frawaszi zmarłych i niektórych modlitw, które same są uważane za święte. Jazata łącznie to „dobre moce pod rządami Ahura Mazdy. Który jest największym z jazatów. JAZAT to święta istota „godna czci” (awest. yazata- , Pahl. yaz(a)d ) jest czczona i przywoływana poprzez wielokrotne wymawianie jej imienia . W szczególności zarówno Mitra (Miθra), jak i Tisztar, Tisztra (Tištrya) nalegają, aby czcić ich poprzez aoxtō.nāmana yasna „ofiarę, podczas której wymawiane jest czyjeś imię”, a Miθra jest opisywana jako „święta istota, której imię jest wymawiane” ( aoxtō.nāman-yazata). ��W ŚWIĘTYCH TEKSTACH
Termin yazata jest już używany w Gatach, najstarszych tekstach skomponowanyCH przez samego Zaratusztrę W tych hymnach yazata jest używane jako określenie rodzajowe, stosowane do Ahura Mazdy, a także do „boskich iskier”, które w późniejszej tradycji są Amesza Spentami . W Gathach yazata są w rzeczywistości tym, czym dewy (demony) nie są ; to znaczy, że należy czcić Jazatów, a dewy odrzucać .
Gathy również zbiorowo przywołują yazaty, nie dając wskazówki, które istoty są przywoływane, a także – biorąc pod uwagę strukturę i język hymnów – generalnie nie jest możliwe określenie, czy te yazaty są pojęciami abstrakcyjnymi, czy też są bytami oczywistymi. Pośród pomniejszych Jazatów przywoływanych po imieniu przez poetę Gath są Sraosza, Aszi, Atar, Geush Taszan, Geusz Urwan , Tusznamaiti i Iza i wszyscy oni „wydaje się, że są wspominani w jego hymnach ze względu na ich bliskie związek z rytuałami poświęcenia i kultu”
W Młodszej Aveście i pismach z okresu Pahlavi Jazatowie są obdarzeni jednoznacznie boskimi mocami, nie są zależni od Ahura Mazdy, obdarzeni są wolnością podobnie jak ludzie. Według niektórych pism Pahlavi podobnie jak ludzie mogą być zwiedzeni przez Angra Mainyju i część tych istot niezdolny do kreacji Angara Mainju na początku czasów uczynił swoimi arcydemonami, karykaturując dzieło stworzenia Mazdy. Stąd każdy z Jazatów posiada swoje symetryczne przeciwieństwo i zaprzeczenie.
Jazatowie wykonują czasem przyziemne zadania, takie jak przykładowo służenie jako woźnica dla innych Jazatów. Część z nich posiada cechy antropomorficzne. Posługują się na przykład cudowną maczugą lub noszą korony na głowie lub nie pozwalają sobie na sen, by nie zakłócał ich czuwanie przeciwko demonom. Na szczycie hierarchii znajduje się Ahura Mazda , którego wspierał wielka siódemka Amesza Spentów, poprzez którą Stwórca realizuje(„stworzony z jego myśl”) przejawiony wszechświat. Z kolei Amesza Spenta mają hamkarów , „asystentów” lub „współpracowników”, z których każdy jest opiekunem jednego aspektu stworzenia. Zarówno w tradycji, jak i w Piśmie Świętym terminy „Amesza Spenta” i „Jazata” są czasami używane zamiennie. Ogólnie jednak „Amesza Spenta” oznacza sześć boskich emanacji Ahury Mazdy. W tradycji Jazata jest pierwszym ze 101 imion Boga Ahura Mazdy. Czasem wymieniano jako najbardziej prominentnego spośród tych „godnych czci” jest Mitra , który „pod względem godności zajmuje drugie miejsce po samym Ahura Mazdzie.
Poza tradycyjnymi Jazatami, lokalne i zagraniczne bóstwa były włączane do lokalnych praktyk religijnych, w zależności od tego czy reprezentowały dobre czy negatywne aspekty. Dobre włączano w skład Jazatów, a złe odrzucano jako dewa ze względu na ich cechy demoniczne.
KULT JAZATÓW
Jazatom poświęcone są Jaszty (awest. YAŠT) , grupa 21 hymnów awestyjskich na cześć różnych Jazatów panteonu zoroastryjskiego. Stanowią ważną i integralną część świętych tekstów Zoroastrian zebranych w Aweście. W zasadzie każdy JASZT (Yašt w skrócie Yt .) jest w całości poświęcony chwale jednego konkretnego Jazata i może być recytowany przez każdego członka wspólnoty, kapłana (monada) czy osobę świecką, mężczyznę czy kobietę. We współczesnym rozumieniu Yašt (Jaszt)różnią się zatem od JASNY (w skrócie Y. ), która jest obchodzona w celu oddawania czci całemu panteonowi zoroastryjskiemu, ale tylko przez kapłanów znajdujących się w świątyni ognia.
Historycznie rzecz biorąc, Jaszty stanowiły także część wysokiego rytuału kapłańskiego, Bagān Yasn, obecnie zaginionego. niektórzy Perscy RIWAJATY (Rivāyat) podają, że Bagān Yašt Nask składało się z szesnastu Jasztów, chociaż na pewne wahania co do liczby Jasztów wskazuje fakt, że innie riwajrty wspominają o siedemnastu. Kapłani recytowali teogonię zoroastryjską w trakcie oddawania czci jako ofiary dla Jazatów co odnotował już Herodot. Jaszty są przekazywane w dwóch typach rękopisów:horda Aweście i wydzielonych Jasztach, Jaszty znajdują się także w Jaśnie: Srōš Yašt ( Yt. 11a) stanowi rozdział 57 Yasny i Hōm Yašt ( Yt. 20)��W praktyce religijnej Zoroastryjczyków Jazatowie i Jaszty są ściśle związani z kalendarzem. Imiona Jazatów odpowiadają zarówno trzydziestu dniom miesiąca, wymienionym w Jaśnie jak i dwunastu miesiącom w roku. Każdemu dniu przewodniczy boska istota, Jazata i jest przywoływana w tym konkretnym dniu z zachowaniem specjalnej formuły w Sirozie. Teoretycznie każdy dzień miałby swój własny hymn, ale w rzeczywistości zgodność między Jasztem i Sirozą jest tylko częściowa, zatem ani Yaszt 20 ( Hōm ), ani 21 (Vanant) nie mają imienin, nie ma też hymnu na cześć Ātara (dzień 9), Vāta (dzień 22), Āsmāna (dzień 27), Mąθra Spəṇta (dzień 29) czy Anaγra Raocah (dzień 30). Nie wchodzę tu w dosyć skomplikowane szczegóły.��Jazatowie wychwalani w Jasztach.
Jaszty wychwalają niejednorodną, zróżnicowaną grupę Jazatów, których można podzielić na cztery grupy. ��– Pierwsza obejmuje Jazatów mające mających korzenie w języku indoirańskim, a mianowicie Haoma (wedyjska sóma- ), Mitra (wedyjska mitrá- ) i Wertragna ( wedyjska vṛtra-hán – „przełamanie oporu, zwycięstwo”);
– drugia, irańskich Jazatów Ardwisurę Anahitę, Duuaespa -Dwarspa i Chwarenach
–Trzecia składa się z boskich istot, które ucieleśniają zjawiska naturalne, takie jak słońce (Xwaršēd), księżyc ( Māh), wiatr (Vayu) i gwiazdy Tištriia i Vanant
– i czwarta, specyficznie zoroastryjscy Yazatowie Ahura Mazdā ( YT. 1), Amesza Spenta Asza, Sraosza Rasznu, Frawaszi, Czista i Aszi
NAJWAŻNIEJSI JAZATOWIE�
Aban :
Zobacz Aredvi Sura Anahita .
Ahurani :
Kobieta Yazad przewodzą wodzie
Airyaman :
Yazad przyjaźni i uzdrowienia. (pochodzenia indoirańskiego)
Acziszti :
Yazad uosabiający pokój
Anaghra Raocza (Phl. Anagran):
Yazad „nieskończonego światła” (Var. Aneran)
Apam Napat:
Yazad wód (pochodzenia indoirańskiego). alias Ahura Berezant (Phl. Burz Yazad)
Aredvi Sura Anahita:
oświetlony. „silna, nieskazitelna Anahita”, kobieta Yazad uosabiająca wodę. Mieszka w krainach gwiaździstych. Jej hymn zachował się w Yasht 5 . Znany również jako Aban Yazad. (War: Arduisur)
Arsztat (Phl. Asztad):
Kobieta Yazad uosabiająca prawość lub sprawiedliwość
Aszi Vanghuhi (Phl. Ard):
Świetlista, oświecona, oświetlona. „dobre błogosławieństwa, nagrody”, kobieta Yazad przewodnicząca błogosławieństwom (Var: „Ashishwangh, Arshishwang”)
Asman :
Yazad przewodniczy niebu.
Atar (Phl. Adar):
Świetlisty, oświecony, oświetlony. . ogień; yazad przewodzący ogniu. W Aveście nazywany jest „synem Ahury Mazdy”. (Var: Pah. 'atash, atesh, adur', Av. 'Atar')
Czisti (lub Czista):
Kobieta Yazad uosabiająca mądrość religijną. Jej imię prawdopodobnie oznacza „Instrukcję”. Znany również jako Raziszta Czista („Najbardziej prosta Czista”)
Daena (Phl Den):
Kobieta Yazad przewodnicząca religii, a także Wewnętrznej Jaźni lub Sumienie.
Dahm (Fl):
Yazad uhonorowany czwartego dnia po śmierci
Dahma Afriti (Dahman Afrin):
ucieleśnienie mocy błogosławieństwa
Damoisz Upamana:
Yazad uosabiający klątwę (zaklęcie)
Drvaspa:
Kobieta Yazad uosabiająca bydło, krowy, stada zwierząt
Erethe:
Kobieta Yazad uosabiająca prawdę
Gaw (fil.):
Yazad uosabiający bydło, woły, byki.
Geusz Urwan (Phl. Goszorun):
Świetlista, oświecona, oświetlona. „dusza krowy, dusza Stworzenia (lub osady)”. Personifikacja życia zwierzęcego i istot żywych
Gowad:
Zobacz Vayu .
Haoma (Phl. Hom):
Yazad przewodzi roślinie haoma, która ma właściwości lecznicze i duchowe. (pochodzenia indoirańskiego)
Haptoiringa:
Gwiazda Yazad, powiązana z Wielką Niedźwiedzicą.
Havani (Phl. Hawan):
Yazad przewodniczy drugiej straży (gah) każdego dnia (od wschodu słońca do południa, tj. od godziny 12:00).
Hware-khszaeta (Phl. Khwarshed):
Świetlisty, oświecony, oświetlony .„świecące słońce”, Yazad przewodzący słońcu (odm. Parsi Pers. Khorshed)
Hwarenach (Phl. khwarrah, farrah):
Yazad przewodniczy Boskiej Łasce, mocy lub Fortunie.
Maonghah (Phl Mah):
Yazad przewodniczy Księżycowi.
Manthra Spenta (Phl. Mahraspand):
oświetlony. „Święte Słowo, pieśń, hymn”, Yazad, który ucieleśnia Święte Słowo
Mitra (Phl. Mihr):
Yazad przewodniczący kontraktowi, prysiędzw, uosobienie światła. (pochodzenia indoirańskiego)
Nairjosangha (Phl. Neryosang):
Yazad, który działa jako posłaniec Ahury Mazdy, związany z modlitwą. (pochodzenia indoirańskiego)
Paoirjaenis:
Gwiazda Yazad związana z Plejadami.
Parendi:
Kobieta Yazad z „Obfitości” lub „Pełni-dostatku”. (pochodzenia indoirańskiego)
Paułrwanja:
Gwiazda Yazad powiązana z konstelacją o niepewnej tożsamości.
Raman (Phl. Ram):
Yazad przewodniczy radości, szczęściu
Rapithwin:
Yazad przewodniczy w ciągu dnia (gah) od południa do południa
Rasanstat:
Kobieta Yazad uosabiająca prawdę
Rasznu (Phl. Rashn):
Yazad Sprawiedliwości
Rata:
Kobieta Yazad (pochodzenia indoirańskiego) uosabiająca działalność charytatywną
Satajaesa:
Gwiazda Yazad, być może z Fomalhaut
Sraosza (Phl. Srosh):
oświetlony. „Słuchanie”; istota duchowa, która strzeże duszy przez trzy dni po śmierci
Tisztrja (Phl. Tishtar, Tir):
Yazad przewodzi gwieździe Syriusz. Tishtrya kieruje także deszczem.
Tisatrjaeinis:
Gwiazda Yazad związana z Canis Minor.
Upa-paoiri:
Arietis, Baran jast znaku zodiakalnego i konstelacji zodiakalnej
Uszah:
Kobieta Yazad świtu (pochodzenia indoirańskiego)
Uszahin:
Yazad przewodniczy pierwszej straży (gah) każdego dnia (od północy do świtu).
Uzerin:
Yazad przewodniczy czwartej straży (gah) każdego dnia (od 15:00 do zachodu słońca).
Vanant:
Gwiazda Yazad, powiązana z Vegą.
Vayu (Phl. Wad):
Yazad uosabiający wiatr lub atmosferę (Var. Gowad, Govad) (pochodzenia indoirańskiego)
Veretragna (Phl. Warharan):
Świetlisty, oświecony, oświetlony. „zwycięstwo”, Yazad uosabiający zwycięstwo (Var: Pers. Bahram, Behram.) (pochodzenia indoirańskiego)
Wisja:
Yazad związany z osadą, wzywany wraz z Sawandżi
Zamiat (Zam):
Kobieta Yazad przewodnicząca ziemi
Zantuma:
Yazad przewodniczący plemieniu.
Inne istoty duchowe, niesklasyfikowane na tej liście:
Thwasza:
Personifikacja „Nieskończonej Przestrzeni”
Zrvan Akarana:
Personifikacja „Bezgranicznego czasu”
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0bFPv7t2QxUkeqr8GKGFAUhvwzh6SGxnUyaXZGWvTxkyGGn74bAZzEEcFJ291BXYVl&id=100077434633790
Komentarze
Prześlij komentarz