Republika Esperancka Wyspy Róż

Republika Wyspy Róż (esperanto Respubliko de la Insulo de la Rozoj, wł. Repubblica dell’Isola delle Rose) – krótkotrwała mikronacja osadzona na sztucznej platformie położonej na Morzu Adriatyckim, 11 kilometrów od wybrzeża prowincji Emilia-Romagna we Włoszech. Platforma została zbudowana przez włoskiego inżyniera Giorgio Rosę[w innych językach], który mianował się jej prezydentem i ogłosił ją niepodległym państwem 1 maja 1968 roku.

Ostatecznie platforma Republiki Wyspy Róż została zajęta przez grupę liczącą kilku karabinierów i funkcjonariuszy Korpusu Straży Skarbowej dokładnie 25 czerwca 1968 roku.. 13 lutego 1969 roku włoscy saperzy zaminowali platformę, detonując 1080 kilogramów dynamitu, które nie zniszczyło jej całkowicie. Platforma została w całości zniszczona dziesięć dni później.

Historia

Platforma Republiki Wyspy Róż

Początki Republiki Wyspy Róż zaczynają się w 1964 roku kiedy włoski inżynier Giorgio Rosa otrzymał pozwolenie na budowę dużej platformy o powierzchni 400 m² na Morzu Adriatyckim, 11 kilometrów od wybrzeża prowincji Emilia-Romagna we Włoszech. Cała platforma była wspierana przez dziewięć filarów przymocowanych do dna morskiego.

Ogłoszenie niepodległości

Republika Wyspy Róż ogłosiła swoją niepodległość 1 maja 1968 roku. Giorgio Rosa pod wpływem swojego przyjaciela, księdza esperantysty Albino Ciccantiego wybrał język Esperanto jako język urzędowy swojego państwa. Decyzja ta miała potwierdzić suwerenność i niezależność Republiki Wyspy Róż od Republiki Włoskiej, a także miała ona podkreślać międzynarodowy charakter państwa, które dzięki tej decyzji stało się jedynym krajem na świecie, który przyjął język Esperanto jako swój język urzędowy.

Rozwój platformy oraz jej zastosowania są niejasne, ale wydaje się, że znajdowała się tam restauracja, klub nocny, sklep z pamiątkami i poczta. Na platformie mogła również istnieć nielegalna stacja radiowa.

Chociaż Republika Wyspy Róż posiadała własny rząd, walutę, pocztę i placówki handlowe to nigdy nie została formalnie uznana za suwerenne państwo przez żaden kraj na świecie. Włoski rząd postrzegał Republikę Wyspy Róż jako sposób Giorgio Rosy na pozyskanie pieniędzy od turystów przy jednoczesnym uniknięciu opłaty podatku dochodowego. Włoski minister spraw wewnętrznych Paolo Emilio Taviani mówił, że platforma na której osadzona jest Republika Wyspy Róż jest wykorzystana do tajnego dokowania sowieckich łodzi podwodnych.

Zniszczenie platformy

25 czerwca 1968 roku, 55 dni po ogłoszeniu przez Republikę Wyspy Róż niepodległości, platforma została zajęta przez grupę liczącą kilku karabinierów i funkcjonariuszy Korpusu Straży Skarbowej. Republika i jej rząd protestowały przeciwko zajęciu platformy, a ostateczny wynik debaty przeprowadzonej we Włoskim Parlamencie przesądził o konieczności zniszczenia platformy.

13 lutego 1969 roku włoscy saperzy zaminowali platformę, detonując 1080 kilogramów dynamitu, które nie zniszczyło jej całkowicie, tylko spowodowało wycięcie się filarów. Platforma została w całości zniszczona dziesięć dni później lądując na dnie Morza Adriatykiego. Jedyny i ostatni prezydent Republiki Wyspy Róż Giorgio Rosa[w innych językach] zmarł na początku 2017 roku.

La Insulo de la Rozoj, oficiale Esperantista respubliko de la Insulo de la Rozoj (itale Repubblica Esperantista dell'Isola delle Rose), estis dum kelkaj semajnoj en 1968 mikronacio sur artefarita platformo en la Adriatiko, 11 km (6 marmejloj) for de la marbordo de la provinco Forlì, Italio, kies oficiala lingvo estis Esperanto. Laŭplane ĝi devus iĝi turisma celo, sed ĝin rapide detruis la italaj aŭtoritatoj. Komence de 2017 forpasis ĝia fondinto, Giorgio Rosa. La Esperanta Civito honoris lin en 2023.

Estiĝo

La afero komenciĝis en 1964, kiam itala inĝeniero, nomata Giorgio Rosa, ricevis permeson testi novan teknikon por konstrui grandan platformon - 400 kvadratajn metrojn granda - en la Adriatika maro, 11 km (6 marmejlojn) for de la itala marbordo. Ĉi tiun artefaritan insulon subtenis naŭ fortikaj kolonoj, starigitaj surmarfunde.

Sendependeco

La unuan de majo 1968 deklariĝis la sendependeco de la insulo kiel memstara regno. Ĝia oficiala nomo, Insulo de la Rozoj estis esperanta por emfazi la ideon pri internacieco. Rozoj estis elektitaj ankaŭ pro la nomo de la kreinto, Giorgio Rosa (rosa signifas rozo itale).

Rosa estis influita de sia amiko, la esperantisto franciskana pastro Albino Ciccanti, por elekti Esperanton kiel oficialan lingvon al sia mikronacio. Isola della Rose adoptis Esperanton kiel sian oficialan lingvon, tiel ke ĉi tio klare reasertas sian suverenecon kaj sendependecon de la Itala Respubliko, kaj ankaŭ emfazas la internacian karakteron de la nova respubliko, tiel igante la respublikon la sola lando en la mondo, kiu adoptis Esperanton kiel sian oficialan lingvon.

La evoluo de la platformo, kaj ĝiaj uzoj sciencaj kaj ripozaj, estas iomete konfuzaj kaj malklaraj, sed ŝajnas ke tie troviĝis restoracio, nokta dancejo, memoraĵvendejo kaj poŝtejo. Eble ekzistis ankaŭ radiostacio kontraŭleĝa laŭ la itala leĝo. Ŝajnas, ankaŭ, ke iu eta grupo akiris la posedon de la insulo de S-ro Rosa.

La flago de la Insulo estis oranĝkolora kun centre blanka ŝildo, kiu surhavis tri ruĝajn rozojn kun verdaj folioj. La suvereneco de la insulo formaliĝis per la eldono de poŝtmarkoj. Sur tiuj poŝtmarkoj videblas ankaŭ la valuto de la respubliko, nomigita miloj (angle unue nomiĝis mill), sed oni ne scias, ĉu moneroj iam estis stampataj.

Malestiĝo

La 25-an de junio 1968, 55 tagojn post sia deklaro de sendependeco, la Respubliko de la Insulo de la Rozoj estis kaptita de italaj aŭtoritatoj, pri kio la Respubliko amare deklaras "la sola milito kiun Italio iam gajnis". La Respubliko kaj ĝia registaro protestis kontraŭ la kapto de la insulo. Debatrezultoj de la Itala Parlamento estis ke la insulo ne povos plu ekzisti kaj devas esti detruita.

La unua teorio, kaj la plej evidenta, estis ke la insulo kun sia restoracio, noktoklubo kaj suvenira butiko estis efike itala sed evitanta Italajn impostojn - danĝera precedenco por agordi.

La dua teorio venis de la ekstremdekstra parlamenta grupo MSI, kiu deklaris ke la insulo reprezentis minacon al sekureco de NATO, eventuale proponante kovrilon ktp por sovetiaj nukleaj submarŝipoj (neverŝajna, ĉar Rosa mem estis tute ne maldekstrema, venanta de dekstrula fono kaj deklarante sin ĉefe liberala).

La tria teorio, venanta de la maldekstremaj membroj de la parlamento sugestis, ke la insulo, fakte, estas platformo ĵetanta malstabiligajn operaciojn trans la Adriatiko en Jugoslavio kaj Albanio (en 1968 Albanio estis forlasanta la Varsovian traktaton).

La 13-an de februaro 1969 la insulo estis minita de italaj inĝenieroj: ili kripligis la platformon, sed ne tute detruis ĝin. Tio okazis dek tagojn poste, kiam, dum ŝtormo la restaĵoj de la platformo estis mergitaj - sendante la strukturon al la Adriatika marfundo - kie en 2009 diversaj plonĝo ekspedicioj helpis revenigi al la surfaco, se paroli metafore, la sendependan Insulon de la Rozo.

Filmo kaj dokumentaĵo pri la Insulo

En 2013 esperantlingva dokumentaĵo pri la insulo estis publikigita.

Ĉe la 9-a decembro 2020 la reta televida servo Netflix publikigis filmon pri la insulo nomata L’incredibile storia dell’Isola delle Rose aŭ en Esperanto La nekredebla rakonto pri la Insulo de la Rozoj[18]. Ĝi prezentas la historion iom malsame al la realaj faktoj.

https://eo.wikipedia.org/wiki/Insulo_de_la_Rozoj