KĄD SIĘ WZIĄŁ ZŁY DUCH?
Na pytanie, skąd się wziął Zły Duch, Zaratusztra odpowiada jasno w Gathah:
Na początku były dwa pierwotne duchy,
Bliźnięta impulsywnie działające
Dobro i Zło,W myślach, słowach i czynach.
~Gatha Ahunawaiti Ha 30.3
Te dwa byty są pierwotne i odwieczne. W ten sposób mówią jeszcze o tym teksty pahlawijskie, cytujące starsze źródła: Bundahiszn, Zand Akasih 3-73.
3. Objawieniem obu Duchów istniejących razem. Jeden to ten, który nie podlega czasowi, bo Ormazd i jego dziedzina w której króluje, religia, i czas Ormuzda były i są i zawsze będą; podczas gdy Aryman w ciemności swojej, z rozumem i zrozumieniem umniejszonym i cofniętym, i pragnieniem zagłady, był i jest w otchłani i on nie będzie; Miejscem jego jest zniszczenie, a także ciemność, którą nazywają „nieskończoną ciemnością”.
4. A między nimi była pusta przestrzeń, czyli to, co nazywają „powietrzem”(lub bezkresem, niekończącym się), w którym teraz odbywa się ich spotkanie.
5. Oba są duchami ograniczonymi i nieograniczonymi istnieniami, ponieważ najwyższe jest to, co nazywają nieskończonym światłem, a otchłań to ta, która jest nieskończenie ciemna, a między nimi jest pustka, a jedno nie jest połączone z drugim; powtarzamy jeszcze raz, oba duchy są ograniczone przez siebie.
6. Po drugie, ze względu na wszechwiedzę Ormuzda, obie rzeczy są w ciągłym stworzeniu, skończone i nieskończone; bo duchy te wiedzą, że jest to, co jest na mocy porozumienia obu duchów.
7. I znowu, całkowita suwerenność stworzeń Ormazda jest przyszłością ich istnienia, i nieograniczoną na wieki wieków, a stworzenia Arymana zginą w czasie określonym, w którym nastąpi przyszłe istnienie, i to także będzie dane na wieczność. Siłą rzeczy nie ma w tej kosmogonii miejsca na bunt, natomiast istnieje ciekawy wątek porozumienia obu duchów i ich pierwotnego wyboru. Interpretacja tej kosmogonii jest wieloraka i była i jest przedmiotem dysput teologicznych zaratusztrian i naukowców badających zaratusztrianizm.
A kiedy się spotkały te Bliźniacze Duchy,jeden ustanowił Życie i drugi zaś i ustanowił przeciwieństwo Życia;. Gathy Ha 30.4
i dalej w Ha 30.5
I tak te Duchy Bliźniacze dokonały wyboru,Duch otchłani wybrał najgorsze Zło,Zaś pełen łaski Duch Dobra,Odziany w diamentową opokę niebios,Wybrał Prawdę i cnotę,
Przedstawiam tu najbardziej uznaną interpretację. Co to implikuje? dwa odwieczne pierwotne byty są bliźniacze reprezentują na początku nie zło i dobro, ale dwa odwieczne stany rzeczywistości, jasność i ciemność które same w sobie nie są ani złe, ani dobre, wszystko jest we wszechświecie dopiero potencjalne i zło i dobro. Te byty są jakby w uśpieniu wędrując po bezkresie swoich domen jasnej i ciemnej. Nie uświadamiają sobie czym jest zło i dobro i czym są aż do momentu spotkania. Dramat kosmiczny zaczyna się de facto w momencie ich spotkania. Ciemność oświetlona i światło na które padł cień uświadamiają sobie potencjalne możliwości i możliwość wyboru. Oba duchy mają jakby do dyspozycji różne narzędzia (idee?) mogą wybrać kreację i związane z tym konsekwencje, rodzaj władzy i metody jej sprawowania, także rodzaje wiedzy tkwiące w każdym z nich. Nagle otwiera się przed nimi magazyn z nieskończoną ilością możliwości i kombinacji, istna kopalnia złota i drogich kamieni tkwiąca w nich samych. Więc co wybrać? Każdy z bliźniaków ostatecznie dokonuję innego wyboru. Aryman wybiera, przemoc, chaos, rozpad, zniszczenie, śmierć, kłamstwo i bezprawie chcąc zawładnąć całym uniwersum, Aryman w swojej wizji pragnie władcą absolutnym uniwersum, który stanowi prawa, ale im nie podlega, który jest kreatorem światów i wedle kaprysu ich niszczycielem Ormazd wybiera kompromis, łagodność, porządek, prawo, kreację życie i prawdę, bowiem ma inną wizję. Chce być kochany przez świat i mieć zdolność do kreacji, nie widzi też problemu we współrządzeniu światem, noc rządzi w nocy, dzień rządzi w dzień. Aryman absolutnie nie godzi się na takie rozwiązani i od tego momentu każdy z Odwiecznych duchów ponosi konsekwencje swojego wyboru. Aryman nie może tworzyć, a jedynie przez zwiedzenie, skażenie i dekonstrukcję tego co jest z Ormazda może stworzyć swoje chrome byty i pomocników, jego domeną jest śmierć. Ormazd z kolei jest ograniczony wybranym prawem, które on stanowi, i którego sam przestrzega, bo jako władca prawy i mądry, by nie być tyranem i drugim Arymanem nie może inaczej postąpić. Natomiast Ormazd ma zdolność kreacji i transformacji, przemiany i odnowy jego domeną jest życie.
Z koleji D.J. Irani pisze o tym tak:
Następnie, prorok mówi, że jeśli ktoś decyduje się to zrobić złe rzeczy, czyni to ponieważ myli się w swoim osądzie i daje się zwieść wierząc, że jest to dla niego bardziej opłacalna i skuteczna droga. Gdy taka decyzja została podjęta, może być zgubiony bowiem najgorszy umysł, a nie życzliwy umysł staje się jego przewodnikiem, a oszustwo i zniszczenie stają się jego ostatecznym celem.
Nurt albo być może istniejąca sekta Zurwanitów interpretowała to jeszcze inaczej. Zurwanizm to fatalistyczny ruch religijny zaratusztrianizmu, w którym boskość Zurwan jest pierwszą zasadą(pierwotnym bóstwem stwórcą), która spłodziła równe, ale przeciwstawne bliźniaki Ahura Mazdę i Angra Mainju. Główny nurt zaratusztianizmu sprzeciwia się tej tezie bowiem likwidując „paradoks bliźniąt”, implikuje ona paradoks „Stwórcy jak istoty odpowiedzialnej zarówno za zło jak i dobro”. Ponadto Zurwanici pomijają kluczowe słowa z Gathy Ha 30.3:
– „Na początku były dwa pierwotne duchy,”
Nie ma tam mowy o jakimkolwiek bycie poprzedzającym.
Odległą od zaratusztrianizmu synkretyczną koncepcję przedstawił Mani, który zrezygnował z tej części objawienia Zaratusztry, w którym mowa, że świat materialny został stworzony przez Ahura Mazdę. Mani uznał, że jedynie świat ducha jest dobry i jego kreatorem jest Istota dobra, natomiast za twórcę materialnego świata uznał Arymana-Demiurga. Początkowo jego koncepcja cieszyła się w Persji popularnością, a nawet była wspierana przez władcę Sasanidów, ale wzbudziła zajadły opór magów zaratusztriańskich wobec jawnego odejścia od Gath, co spowodowało uśmiercenie Maniego w okrutny sposób przez Szachinszacha Kawada.
Źródło:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0wkNCiKpn7j3XNZtdo5yCdFwEbDLn7DCoPC21pBc1BTxKjv2xuf96ndYkAM34wFwGl&id=100077434633790&__cft__[0]=AZW_ebYFv-odmaQcKhtgVoMSdZop65XWD4xmVb8jzowQnSM0dZfVCwWTebxJMQtqvKNm2QLIBHkwkrE2nsXGyYXq68s-otGQ1lJRHW4d5ptZMaUCjVnKt8FbeAq2vuswjq_XbIbgyaqQBvV5Nhx8hJZ-kiVmJxK05yHMeCqdlIHUpPy8F03fN6ayKSNlh5rqqPsyUxCGTLtm9eHDDbU95gaT&__tn__=%2CO%2CP-R
Komentarze
Prześlij komentarz