ZŁO – ARYMAN
(Avestyjskie: Angra / Aŋra Mainyu),Zły duch, demon, Boży przeciwnik w religii Zaratusztrian. Jest częścią objawienia Zaratusztry. W Gathah tak wspomniany: „Na początku dwa były Duchy, Bliźniacze żywiołowo działające: Dobry i Zły; w myśli, w słowie i w czynie” (jasna 30.3) i dalej(jasna 30.4): „I kiedy owe dwa Duchy Bliźniacze po raz pierwszy się spotkały Życie i Niebyt ustanowiły, I tak będzie aż po kres istnienia świata„ (Życie ustanowił Ahura Mazda a Niebyt Aryman-zły duch). Pojęcie Arymana nie pozostało niezmienione przez wieki.
W Gathah Angra Mainyu jest przeciwieństwem Spənta Mainyu; oba duchy są zasadniczo aktorami w pierwotnym wyborze między złem, a dobrem, zarzewiem dramatu dominującego w życiu człowieka i przeznaczenia świata. Ta cecha, dramat wyboru, zaginęła w kosmogoniach z okresu Pahlavi, gdzie Aryman jest jedynie negatywnym odpowiednikiem, Boga, Ahura Mazdy. Inne wariacje w koncepcji Arymana wynikały z herezji lub z różnic w poziomie kultury lub wiedzy. Na jednym końcu spektrum mówi się, że skoro Ahura Mazda jest, to Aryman jest nieistnieniem - nie jest, nie ma materialnej egzystencji. Na drugim końcu, na poziomie folkloru, jest historia Arymana przemienionego w konia i jeżdżącego przez trzydzieści lat przez Taxma Urupi. Poniższy przegląd jest chronologiczny, na tyle ile jest to możliwe.
W Gathah imię Angrju Mainyu pojawia się tylko raz (werset 45.2), kiedy "bardziej obfity duch z dwojga"(Ahura Mazda) ogłasza absolutną antytezę "złego" we wszystkich rzeczach. Ten sam zły duch jest wymieniony (30.3) jako jeden z bliźniaczych duchów, który dokonał wielkiego wyboru (wyboru zła). Użyty tam został epitet to aka ("zło"); ten sam epitet powtarza się w Y.32,5, kiedy Aka Mainyu jest wymieniane ze wszystkimi devami (demonami, bożkami), którzy oszukują ludzkość i siebie. Devowie są wymienieni w (Y. 32.3) nie jako twory Angrju Mainyu, ale Akəm Manah ("złego myślenia"). Z koleii w wersie jasny 30.6 wymieniany jest "zwodziciel", najprawdopodobniej Angrju Mainyu, który skłania do wyboru acištəm manah ("Najgorszego myślenia"). Miejsce-Siedziba grzesznika w zaświatach jest opisana (J 32.13) jako siedziba tego samego "najgorszego myślenia", a nie Angrju Mainyu.
Można wywnioskować z porównania z Indiami, że musiało istnieć w wierze Irańczyków, przed Zaratusztrą, wielu bogów i demonów, wśród których szczególną rolę odgrywały demony śmierci. Wśród tych bogów ważnym był Vayu. Starożytny bóg, niejednoznaczny jak Rzymski Janus i podatny na rozszczepienie na dwa przeciwieństwa. Istniały również opowieści, jeśli nie mity, o narodzinach cudownych bliźniąt. Zaratusztra, przeciwstawił temu wiarę w jednego najwyższego boga, a jednocześnie wyjaśniał istnienie zła - jako konsekwencję wolnego wyboru tych Duchów. Mit o bliźniaczych duchach jest wzorem, który wyznacza każdemu człowiekowi możliwość wyboru.
Jedna ze współczesnych interpretacji skłania się ku nie nowemu poglądowi, że oba te Duchy są synami Ahura Mazdy, ponieważ są bliźniacze (a więc są bliźniakami), i niejasnego sformułowania w Y. 47.2-3, gdzie Ahura Mazda jest ojcem „dobroczynnego ducha” (z wersów jasny nie wynika, że chodzi o Dobrego Ducha, a nie o ducha dobroczynności jako emanację, czyli jednego z Amesza Spentów). Koncepcja ta obecnie i dawniej uznawana była przez zaratusztrian za herezję lub błędne odczytanie objawienia
Ahura Mazda został wymieniony w gathah jako stwórca dnia i nocy, a w yasnie (Y. 37.1) jako twórca "światła, ziemi i wszystkich dobrych rzeczy". można wywnioskować, że twórcą ciemności i złych rzeczy był Angrju Mainyu
W Młodszej Avesćie miejscem pobytu Angrju Mainyu jest dolny świat, świat ciemności. Według Vendidad, mieszka on na północy, w regionie siedzib devów (demonów).
Angrju Mainyu jest wodzem wszystkich devów i nazywa "daēva daēvas". Wyrażenie to prawdopodobnie naśladuje tytuł władców Achemenidów, "króla królów".
W Wendidad świat to dzieło Ahura Mazdy, które zostaje skalane przez „kontr-kreację” Angrju Mainyu. Stworzeniu każdego z szesnastu bytów przez Ahura Mazdę, Angra Mainyu odpowiada, tworząc jakąś złą istotę, chorobę, plagę lub występek. Angrju Mainyu stworzył też Aži Dahāka (węża-smoka). Aryman włamał się do stworzenia Asza (13,77), ale musiał uciekać z powierzchni ziemi (17, 19), kiedy urodził się Zaratusztra. Mimo to kusił proroka, obiecując mu zwierzchnictwo świata, gdyby odrzucił tylko wiarę w Mazdę (Wj 19,6 nn.). Na odmowę Zaratusztry wypuścił legiony demonów, by go zaatakować, ale Zaratusztra rozproszył je w locie (V 19.46-47). Dąży do tego, by nie dopuścić do spływania wód i rozwoju roślin, ale Fravaši są obroną przeciwko niemu (Jt 13.12-13, 71, 78) i nie może zniszczyć Tištryi (gwiazda Syriusz). W ostatecznej walce zostanie pokonany.
Kult Arymana. Istnienie wyznawców Arymana zostało przekazane przez Plutarcha: (…) przywołują Hades i ciemność; następnie mieszając (haomę) z krwią zabitego wilka, przenoszą go do bezsłonecznego miejsca(...) "A Dēnkard (s. 182.6) mówi:" Zepsuty, diabelski, niesprawiedliwy rytuał w tajemnicy czarownicy wychwalają Arymana, niszczyciela". Te rytuały musiały przejść do tajemnic obrzędów ku czci Mitry, gdzie znajdują się dedykacje Deo Arimanio.
W późnych tekstach zaratusztriańskich są różne wizje ostatecznego losu Arymana. Czy zostanie on zredukowany do bezsilności (Mēnōg i Xrad 8.11-15), czy unicestwiony (Dēnkard, passim). Bundahišn i Māh Fravardīn opowiadają, że zostanie on sprowadzony z powrotem do otchłani przez dziurę, przez którą po raz pierwszy wyszedł na świat i unicestwiony.
W rubajatach Bahmana Esfandara i Naranana Nošanga ogłoszono, że tysiąclecie Arymana zbliża się do końca.
Wśród Parsów koncepcja Arymana, zgodnie z tendencją odnotowaną już w Dēnkard, była coraz bardziej duchowa, jako alegoria złych tendencji w człowieku. Przykazania napisane przez arcykapłana Parsena w 1910 roku nawet o nim nie wspominają.
DEMONY MITOLOGICZNE (PERSONIFIKACJE ZŁA)
Aryman stworzył sześć głównych arcy-demonów
AKŌMANAka Mana — demona złych myśli i złych emocji;
Śaura — demona tyranii, represji i prześladowań;
Tauromaiti — demona bezbożności i ateizmu;
Zairi — demona głodu i pragnienia oraz chciwości;
Aeszma — demona gniewu, złości, zawiści;
Tauru — demona choroby i cierpienia;
AKŌMAN, "Zły umysł", określenie uosobione jako demon w zaratusztrianizmie. Najwyraźniej nie jest jeszcze całkowicie uosobiona w Ghatach.
W źródłach Pahlavi Akōman pochodzi z ciemności i jest jednym z pierwszych dewów które miał stworzyć Aryman. Jego szczególnym współpracownikiem jest "niepokój" i Anaštih "." Pożądliwość". Jego specjalną funkcją jest dawanie podłych myśli i niezgody. Został wysłany przez Arymana, by zatruć myśli Zaratusztry, ale Vohuman temu zapobiegł i ścigał Akōmana, Smutek jest znakiem Akōmana, ponieważ radość należy do Vohumana. W ostatecznej bitwie Akōman zostanie podbity przez Vohumana.
ASTWIHĀD (Av. Astō.vīδōtu, dosłownie "ten, który rozpuszcza kości, łamacz kości, dzielący ciała"), demon śmierci w tekstach Avesty. Niszczy życie we współpracy z Vayu i nikt nie może mu uciec. Jest powiedziane: Kiedy dotknie człowieka ręką, jest to zły sen; kiedy rzuca na niego swój cień, to jest gorączka; a kiedy patrzy na niego swoimi oczami, pozbawia go tchnienia duszy. Astwihād został wysłany przez Arymana, by rzucić swoją śmiertelną pętlę na Gayōmarda pierwszego człowieka (por. Pętla wedyjskiego Yamy). Astwihād tłumaczy się jako rozpad materialnych istot".
https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/photos/a.467199613316908.92385.157973627572843/1637040716332786/?type=3&theater
(Avestyjskie: Angra / Aŋra Mainyu),Zły duch, demon, Boży przeciwnik w religii Zaratusztrian. Jest częścią objawienia Zaratusztry. W Gathah tak wspomniany: „Na początku dwa były Duchy, Bliźniacze żywiołowo działające: Dobry i Zły; w myśli, w słowie i w czynie” (jasna 30.3) i dalej(jasna 30.4): „I kiedy owe dwa Duchy Bliźniacze po raz pierwszy się spotkały Życie i Niebyt ustanowiły, I tak będzie aż po kres istnienia świata„ (Życie ustanowił Ahura Mazda a Niebyt Aryman-zły duch). Pojęcie Arymana nie pozostało niezmienione przez wieki.
W Gathah Angra Mainyu jest przeciwieństwem Spənta Mainyu; oba duchy są zasadniczo aktorami w pierwotnym wyborze między złem, a dobrem, zarzewiem dramatu dominującego w życiu człowieka i przeznaczenia świata. Ta cecha, dramat wyboru, zaginęła w kosmogoniach z okresu Pahlavi, gdzie Aryman jest jedynie negatywnym odpowiednikiem, Boga, Ahura Mazdy. Inne wariacje w koncepcji Arymana wynikały z herezji lub z różnic w poziomie kultury lub wiedzy. Na jednym końcu spektrum mówi się, że skoro Ahura Mazda jest, to Aryman jest nieistnieniem - nie jest, nie ma materialnej egzystencji. Na drugim końcu, na poziomie folkloru, jest historia Arymana przemienionego w konia i jeżdżącego przez trzydzieści lat przez Taxma Urupi. Poniższy przegląd jest chronologiczny, na tyle ile jest to możliwe.
W Gathah imię Angrju Mainyu pojawia się tylko raz (werset 45.2), kiedy "bardziej obfity duch z dwojga"(Ahura Mazda) ogłasza absolutną antytezę "złego" we wszystkich rzeczach. Ten sam zły duch jest wymieniony (30.3) jako jeden z bliźniaczych duchów, który dokonał wielkiego wyboru (wyboru zła). Użyty tam został epitet to aka ("zło"); ten sam epitet powtarza się w Y.32,5, kiedy Aka Mainyu jest wymieniane ze wszystkimi devami (demonami, bożkami), którzy oszukują ludzkość i siebie. Devowie są wymienieni w (Y. 32.3) nie jako twory Angrju Mainyu, ale Akəm Manah ("złego myślenia"). Z koleii w wersie jasny 30.6 wymieniany jest "zwodziciel", najprawdopodobniej Angrju Mainyu, który skłania do wyboru acištəm manah ("Najgorszego myślenia"). Miejsce-Siedziba grzesznika w zaświatach jest opisana (J 32.13) jako siedziba tego samego "najgorszego myślenia", a nie Angrju Mainyu.
Można wywnioskować z porównania z Indiami, że musiało istnieć w wierze Irańczyków, przed Zaratusztrą, wielu bogów i demonów, wśród których szczególną rolę odgrywały demony śmierci. Wśród tych bogów ważnym był Vayu. Starożytny bóg, niejednoznaczny jak Rzymski Janus i podatny na rozszczepienie na dwa przeciwieństwa. Istniały również opowieści, jeśli nie mity, o narodzinach cudownych bliźniąt. Zaratusztra, przeciwstawił temu wiarę w jednego najwyższego boga, a jednocześnie wyjaśniał istnienie zła - jako konsekwencję wolnego wyboru tych Duchów. Mit o bliźniaczych duchach jest wzorem, który wyznacza każdemu człowiekowi możliwość wyboru.
Jedna ze współczesnych interpretacji skłania się ku nie nowemu poglądowi, że oba te Duchy są synami Ahura Mazdy, ponieważ są bliźniacze (a więc są bliźniakami), i niejasnego sformułowania w Y. 47.2-3, gdzie Ahura Mazda jest ojcem „dobroczynnego ducha” (z wersów jasny nie wynika, że chodzi o Dobrego Ducha, a nie o ducha dobroczynności jako emanację, czyli jednego z Amesza Spentów). Koncepcja ta obecnie i dawniej uznawana była przez zaratusztrian za herezję lub błędne odczytanie objawienia
Ahura Mazda został wymieniony w gathah jako stwórca dnia i nocy, a w yasnie (Y. 37.1) jako twórca "światła, ziemi i wszystkich dobrych rzeczy". można wywnioskować, że twórcą ciemności i złych rzeczy był Angrju Mainyu
W Młodszej Avesćie miejscem pobytu Angrju Mainyu jest dolny świat, świat ciemności. Według Vendidad, mieszka on na północy, w regionie siedzib devów (demonów).
Angrju Mainyu jest wodzem wszystkich devów i nazywa "daēva daēvas". Wyrażenie to prawdopodobnie naśladuje tytuł władców Achemenidów, "króla królów".
W Wendidad świat to dzieło Ahura Mazdy, które zostaje skalane przez „kontr-kreację” Angrju Mainyu. Stworzeniu każdego z szesnastu bytów przez Ahura Mazdę, Angra Mainyu odpowiada, tworząc jakąś złą istotę, chorobę, plagę lub występek. Angrju Mainyu stworzył też Aži Dahāka (węża-smoka). Aryman włamał się do stworzenia Asza (13,77), ale musiał uciekać z powierzchni ziemi (17, 19), kiedy urodził się Zaratusztra. Mimo to kusił proroka, obiecując mu zwierzchnictwo świata, gdyby odrzucił tylko wiarę w Mazdę (Wj 19,6 nn.). Na odmowę Zaratusztry wypuścił legiony demonów, by go zaatakować, ale Zaratusztra rozproszył je w locie (V 19.46-47). Dąży do tego, by nie dopuścić do spływania wód i rozwoju roślin, ale Fravaši są obroną przeciwko niemu (Jt 13.12-13, 71, 78) i nie może zniszczyć Tištryi (gwiazda Syriusz). W ostatecznej walce zostanie pokonany.
Kult Arymana. Istnienie wyznawców Arymana zostało przekazane przez Plutarcha: (…) przywołują Hades i ciemność; następnie mieszając (haomę) z krwią zabitego wilka, przenoszą go do bezsłonecznego miejsca(...) "A Dēnkard (s. 182.6) mówi:" Zepsuty, diabelski, niesprawiedliwy rytuał w tajemnicy czarownicy wychwalają Arymana, niszczyciela". Te rytuały musiały przejść do tajemnic obrzędów ku czci Mitry, gdzie znajdują się dedykacje Deo Arimanio.
W późnych tekstach zaratusztriańskich są różne wizje ostatecznego losu Arymana. Czy zostanie on zredukowany do bezsilności (Mēnōg i Xrad 8.11-15), czy unicestwiony (Dēnkard, passim). Bundahišn i Māh Fravardīn opowiadają, że zostanie on sprowadzony z powrotem do otchłani przez dziurę, przez którą po raz pierwszy wyszedł na świat i unicestwiony.
W rubajatach Bahmana Esfandara i Naranana Nošanga ogłoszono, że tysiąclecie Arymana zbliża się do końca.
Wśród Parsów koncepcja Arymana, zgodnie z tendencją odnotowaną już w Dēnkard, była coraz bardziej duchowa, jako alegoria złych tendencji w człowieku. Przykazania napisane przez arcykapłana Parsena w 1910 roku nawet o nim nie wspominają.
DEMONY MITOLOGICZNE (PERSONIFIKACJE ZŁA)
Aryman stworzył sześć głównych arcy-demonów
AKŌMANAka Mana — demona złych myśli i złych emocji;
Śaura — demona tyranii, represji i prześladowań;
Tauromaiti — demona bezbożności i ateizmu;
Zairi — demona głodu i pragnienia oraz chciwości;
Aeszma — demona gniewu, złości, zawiści;
Tauru — demona choroby i cierpienia;
AKŌMAN, "Zły umysł", określenie uosobione jako demon w zaratusztrianizmie. Najwyraźniej nie jest jeszcze całkowicie uosobiona w Ghatach.
W źródłach Pahlavi Akōman pochodzi z ciemności i jest jednym z pierwszych dewów które miał stworzyć Aryman. Jego szczególnym współpracownikiem jest "niepokój" i Anaštih "." Pożądliwość". Jego specjalną funkcją jest dawanie podłych myśli i niezgody. Został wysłany przez Arymana, by zatruć myśli Zaratusztry, ale Vohuman temu zapobiegł i ścigał Akōmana, Smutek jest znakiem Akōmana, ponieważ radość należy do Vohumana. W ostatecznej bitwie Akōman zostanie podbity przez Vohumana.
ASTWIHĀD (Av. Astō.vīδōtu, dosłownie "ten, który rozpuszcza kości, łamacz kości, dzielący ciała"), demon śmierci w tekstach Avesty. Niszczy życie we współpracy z Vayu i nikt nie może mu uciec. Jest powiedziane: Kiedy dotknie człowieka ręką, jest to zły sen; kiedy rzuca na niego swój cień, to jest gorączka; a kiedy patrzy na niego swoimi oczami, pozbawia go tchnienia duszy. Astwihād został wysłany przez Arymana, by rzucić swoją śmiertelną pętlę na Gayōmarda pierwszego człowieka (por. Pętla wedyjskiego Yamy). Astwihād tłumaczy się jako rozpad materialnych istot".
https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/photos/a.467199613316908.92385.157973627572843/1637040716332786/?type=3&theater
Komentarze
Prześlij komentarz