Zaratusztrianizm na Dalekim Wschodzie

ZARATUSZTRIANIZM NA DALEKIM WSCHODZIE 🔥

Część 1.1

Wieki IV – IX

Istnieją trzy rodzaje źródeł do badania dalekowschodniego zaratusztrianizmu w epoce najstarszej: 1) klasyczne teksty chińskie; 2) nagrobki zaratusztrian sogdyjskich i irańskich, odkryte po 1999 r., oraz 3) dokumenty sogdyjskie.

W klasycznym języku chińskim zaratusztrianizm był najpierw określany jako 'hútian' - termin rozciągnięty następnie na ludy północne. Jednak we wczesnym okresie dynastii Tang dla zaratusztrianizmu wymyślono nowy znak 'xian', oznaczający „oddawanie czci niebu”. Zaratusztrianizm Chińczycy nazywali zatem „religią, w której oddaje się cześć niebu”, a odpowiedni znak czytano po chińsku 'xianjiào' a po japońsku 'kenkyo'. Na Dalekim Wschodzie zaratusztrianie byli więc uważani nie za „czcicieli ognia”, ale właśnie za „czcicieli nieba”. Chińczycy rzadko tworzyli nowy znak dla obcej religii, a skoro dla zaratusztrian jednak wymyślili, to wniosek stąd jasny, że wyznawcy Ahura Mazdy wywarli wpływ na 'średniowieczne' chińskie społeczeństwo. A chociaż chińscy historycy już przynajmniej w X wieku wiedzieli, że religia ta została założona przez Zaratusztrę (imię wymawiane po chińsku "Suluzhı" a po japońsku "Soroshi" = 'Zaratusztra'), to jednak utarła się tradycja nazywania zaratusztrian "xianjiào".

Warto w związku z tym zwrócić uwagę, że termin Wohu Manah „Dobra Myśl” - idea, wartość moralna, atrybut Boga - jest mocno kojarzony w tradycji religijnej zaratusztrianizmu właśnie z niebem - i jest jednym z najczęściej występujących we wszystkich Gathach, Hymnach Zaratusztry (na trzecim miejscu po 'Ahura

Mazdâ' i 'Asza'), i jest wyraźnie w centrum gathyjskiego świata Zaratusztry, będąc naczelną Zasadą słów i czynów wyznawców Mazdajasny - zaratusztrianizmu.

/Cyrus scripsit na podst. Takeshi Aoki 2015; Skjaervo 2006/

Zaratusztrianizm w Chinach i Japonii.

W klasycznym chińskim zaratusztrianizm był najpierw określany jako „hútiān”, termin ten później został zastosowany do wszystkich koczowników za czasów Północnej Południowej dynastii Wei-Jin.. We wczesnym okresie dynastii Tang wymyślono dla zaratusztrianizmu nową „zian”, oznaczającą „kult nieba”. Następnie określano go mianem „religii czczącej niebo”, w chińskim wymawiano „ziāndziào”, a po japońsku kenkyo.

Na Dalekim Wschodzie zaratusztrianie byli uważani nie za „czcicieli ognia”, ale za „czcicieli nieba”. Rzadko zdarza się, aby Chińczycy stworzyli nową hieroglif dla obcej religii, i z tego wynika, że ​​zaratusztrianie wywarli spory wpływ na średniowieczne społeczeństwo chińskie. Chińscy historycy od X wieku religię tę nazywali ”Zuluzhı” (Japoński odpowiednik „Zoroshi”) Zaratusztra.

***

Historia zaratusztrianizmu na Dalekim Wschodzie jest podzielona na trzy okresy.

▪ Pierwszy okres rozpoczął się wraz z dynastiami Wei i Jin, (północną i południową) 220–589 n.e., kiedy Sogodyjczycy napłynęli do Chin ze swoim dość synkretycznym zaratusztrianizmem, chociaż wydaje się, że nie mieli zamiaru propagować go w Chinach.

Najwyraźniej sogodyjscy zaratusztrianie nie mieli żadnych świętych ksiąg w formie pisanej, na co wskazuje fakt, że obecnie są znane tylko dwa fragmenty zaratusztriańskie teksty zapisane w języku sogodyjskim. Jeden fragment sogdyjskiego tłumaczenia Aszem Wohu znaleziony przez Aurela Steina (1862–1943) w Dunhuangu, który obecnie znajduje się w British Museum, a drugi, również z Dunhuangu, „Pytania Zaratusztry do Ahury Mazdy o los duszy po śmierci”, jest teraz w Muzeum Narodowym w Kioto.

Brak również chińskich zapisów na temat zaratusztrianizmu, w przeciwieństwie do obfitej literatury na temat manicheizmu i nestorianizmu.

Za panowania dynastii Tang (618–907 n.e.) zakazano Chińczykom wyznawania zaratusztrianizmu jako wiary obcokrajowców.

Po upadku dynastii Sasanidzkiej w 651 roku n.e. oprócz zaratusztrian sogodyjskich pojawili się w Chinach zaratusztrianie z Iranu uciekający przed prześladowaniami arabskimi. Ten okres zakończył się wraz z upadkiem dynastii Tang w 907 roku n.e.

▪ Drugi okres trwający do dziś, zapoczątkowało panowanie pięciu dynastii i dziesięciu królestw (907–960 n.e.). W tym czasie wierzenia i bogowie zaratusztrianizmu sogdyjskiego zostali asymilowani stając się częścią panteonu w chińskich wierzeniach ludowych. Po czasach dynastii Juan (1271–1368 n.e.) bogowie zaratusztriańscy i egzotyczne zwyczaje sogdyjskie często można odnaleźć w symbolice i motywach chińskiej literatury ludowej. Jeśli religię tę, dość popularną wśród Chińczyków, można uznać jeszcze za zaratusztrianizm, to mamy tu do czynienia z jej chińską odmianą”. Ta forma chińskiego zaratusztrianizmu kwitła aż do lat 40. XX wieku, znikając na skutek komunistycznych prześladowań.

▪ Inna forma zaratusztrianizmu pojawiła się w Chinach w XVIII wieku, kiedy kupcy Parsów przybyli z Bombaju do Makao, Hongkongu i Kantonu. W pierwszej połowie XIX wieku zajmowali się głównie handlem opium, a na początku XX wieku z tych miast rozpoczęli handel bawełną z Japonią. W tych nadmorskich miastach na Dalekim Wschodzie powstały istniejące do dziś cmentarze i świątynie Parsów.

W 1949 r. większość Parsów została wygnana z Chin, kiedy Komunistyczna Partia Chin przejęła władzę. Potomkowie Parsów z Chin przetrwali w Japonii i żyją tam w niewielkiej diasporze.

autor: Takeszi Aoki

Na ilustracji sogodyjski motyw zaratusztriański z grot w Dunhuang

Źródła:

https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/3452740821429424

https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/posts/2672722882764559