Rozwód w zaratusztrianizmie

Awesta

Najstarsze teksty Awesty nie poruszają w zasadzie kwestii rozwodu jako takiego. Wnioskować można jedynie na podstawie ciągłego powtarzania przez Zaratusztrę, że kobiety i mężczyźni są sobie równi pod każdym względem, że musiało się to w jakiś sposób przekładać na praktykę.

"Egalitarne ideały zaratusztrianizmu - w szczególności uznanie kobiet za „ partnerów we wspólnej walce ze złem” (Boyce, 1972, s. 308, f. 83) od dawna służyły ochronie godnego statusu kobiet w Społeczność Mazdajasnian. Takie pojęcia parytetu płci są mocno zakorzenione w naukach Avesty i odzwierciedlają charakter wczesnego społeczeństwa irańskiego (Schwartz, str. 4), a także nadają "nowoczesny wygląd tej starożytnej religii" (Hintze, 2003, s. 403)”.

Czasy Achemenidów

Niewiele jest dostępnych informacji na temat rozwodu w Persji w okresie Achemenidów. Istnieją tylko perskie przekazy z zachodnich satrapii imperium Achemenidów dotyczące głównie arystokracji. Można przypuszczać, że w wśród poligamicznych rodzin arystokracji starożytnej Persji rozwód był praktykowany tylko w rzadkich okazjach i że najprawdopodobniej tylko mąż miał prawo do rozwiedzenia się z żoną; być może w takim przypadku wystarczyła zwykła deklaracja, by rozwiązać małżeństwo. Z drugiej strony.duża swoboda, wolność kobiet i podkreślanie ich równości z mężczyznami, w tym prawo do posiadania osobistego majątku, które znamy z przekazów greckich zdają się przeczyć tak jednoznacznemu poglądowi. Potwierdza to poniekąd nadrzędny obowiązek obopólnej zgody małżonków na rozwód za Partów i Sasanidów gdy nastąpiło znaczące ograniczenie praw kobiet.

Czasy Partów i Kodeks Sasanidzki

Na wstępie należy stwierdzić że prawa rozwodowe inaczej były stosowane w praktykowane wśród ludu, a inaczej wśród arystokracji i szlachty irańskiej. W czasach partyjskich kobiety niskiej klasy nie mogły ponownie wyjść za mąż za życia swoich mężów. W przeciwieństwie do prawnych ograniczeń nałożonych na zwykłych ludzi, szlachcianki mogły łatwo rozwieść się z mężami, nie tracąc majątku. Przywileju tego przestrzegano do końca panowania Sasanidów.

Umowa małżeńska określała majątek należący do oblubienicy, zakres władzy męża, a także ograniczenia jakie mogły być nałożone na żonę.
Skomplikowany system małżeństw był trzystopniowy i określał poziom niezależności i przywileje kobiety. Mężczyzna był prawnie zobowiązany do poślubienia kobiety, gdyby był nieżonaty i odbywał z nią stosunki płciowe. Wśród możnych praktykowano poligamię i małżeństwa z bliskimi krewnymi (kuzynami). W tym okresie kobiety musiały być posłuszne swoim mężom.

W partyjskim i sasanidzkim kanonie zaratusztriańskim i prawie cywilnym rozwiązanie małżeństwa było z mocy prawa generalnie możliwe w trzech przypadkach: albo za obopólną zgodą, albo gdy żona była bezpłodna lub winna zabójstwa.

Stopniowa coraz większa patriarchalizacja społeczeństwa doprowadziła do kodyfikacji warunków rozwodu bez zgody żony. Riwāyat ī Ēmēd ī Ašawahištān (rozdział 7) dokładnie opisuje przypadki, w których mąż może odstąpić od swojej prawowitej ( pādixšayyhā ) żony bez jej zgody. Stwierdza: "Odrzucenie ( abēzārīh ) legalnej żony przez prawowitego męża dozwolone jest tylko za ich obopólną zgodą, chyba że kobieta zostanie uznana winną udowodnionego występku (skalania)”. Wyliczono takie skalania jak nierząd, czary, całkowite nie wypełnianie obowiązków małżeńskich, spanie z mężem w czasie miesiączki, oddanie się innemu człowiekowi lub popełnienie jakiegokolwiek innego skalania śmiertelnego, który może zaszkodzić ciału lub duszy.

Prawo stwierdzało jednak, że: Jeśli mężczyzna rozwodzi się z żoną z innych powodów wbrew jej woli, rozwód ( hištārhh ) nie jest ważny i staje się winnym skalania stopnia pierwszego tanāpuhl („grzechu śmiertelnego” [termin grzech śmiertelny jest tylko przybliżeniem pojęcia skalania w zaratusztrianizmie]), podczas gdy niewinna kobieta pozostaje nadal jego małżonką z prawem do majątku męża. Jednakże, w tym przypadku, po śmierci męża własność posiadana przez żonę przechodziła na rodzinę męża, chyba że w chwili zawarcia małżeństwa została zapisana lub ustalona inna umowa lub porozumienie ( pašn ud ēstišn ). Po śmierci męża przyznawano byłej żonie alimenty na jej potrzeby, nie wolno było ich zabrać jeśli mąż zostawił mniej niż tego wymagały jej potrzeby. Alimenty tworzono z majątku męża. Jeśli wina była po stronie kobiety alimenty tworzono z jej majątku. Istniało też prawo do separacji małżonków.

Późniejsze czasy

Inwazja muzułmańska i prześladowania zaratusztrian spowodowały dalsze ograniczenie możliwości rozwodów z utrzymaniem kanonu z czasów sasanidzkich. W diasporze Parsów w Indiach ugruntował się (nie bez wpływu chrześcijańswa) pogląd o nierozrywalności małżeństwa jako związku świętego, którego rozwiązanie jest ostateczną smutną koniecznością. Było to podyktowane troską o przetrwanie wspólnoty religijnej przy jednoczesnym zakazie małżeństw z wyznawcami innych religii. W ten sposób zaratusztrianie bronili się przed rozpłynięciem się w masie innowierców.

Pod koniec XIX wieku zaczęto modernizować prawo religijne w oparciu o Gathy i powrót do najstarszych tekstów Awesty głoszących równość kobiety i mężczyzny.

W 1936 r wprowadzono ustawę o małżeństwie Parsów i rozwodzie w Indiach, a w 1988 roku kolejną modyfikację. Postanowiono między innymi: 1) wiek małżeństwa wynosi 21 lat dla mężczyzn i 18 lat dla kobiet (nawet jeśli zmieniły one religię); 2) dzieci z nieważnych (nieformalnych) małżeństw są uznawane tak jakby małżeństwo było ważne; 3) rozwód można uzyskać z powodu nieuleczalnej choroby umysłowej przez okres dwóch lat; okrucieństwa; separacji powyżej 2 lat (zamiast trzech, jak poprzednio);braku wspólnego pożycia po wydaniu dekretu o odrębnej alimentacji na okres jednego roku (zamiast dwóch lat); nawrócenia na inną religię, braku wspólnego pożycia przez okres jednego roku od orzeczenia separacji sądowej lub zwrotu praw małżeńskich, bez względu na winę; i wzajemną zgodę; 4) zarówno mąż jak i żona mają równe prawa do uzyskania tymczasowych alimentów i stałych alimentów od siebie nawzajem; 5) wiek opieki i utrzymania dzieci wzrasta z 16 do 18 lat; oraz 6) wszystkie pozwy wniesione zgodnie z prawem winny być rozpatrywane przez sąd zaratusztriański.

Pomimo tych zmian na przestrzeni wieków nie należy sądzić, że rozpad małżeństwa jest czy był dla zaratusztrian czymś o obojętnej konotacji moralnej. Zaratusztra zwraca uwagę na cierpienie i odpowiedzialność za jego spowodowanie. Skutkiem rozpadu związku jest zwykle właśnie cierpienie, ogrom goryczy i smutku jaki pojawia się wtedy i potem. To jednak zło i skalanie. Cierpią zwykle także dzieci, może pojawić się gniew, nienawiść i inne złe uczucia. Dlatego ta decyzja ostateczna i powinna być podejmowana z uwzględnieniem poniesienia za nią pełnej odpowiedzialności i nie z błahych powodów. Zaratusztriańscy małżonkowie powinni także zdawać sobie sprawę, że ciążyć na nich obojgu będzie, po tej decyzji, obowiązek uczynienia wszystkiego by zło nie rozpanoszyło się, a jakże o to wtedy łatwo.

https://www.facebook.com/Zaratusztrianie/photos/a.467199613316908/1844511278919061/?type=3&__xts__%5B0%5D=68.ARCpinD5EOZiWyKaceyqg7R40qPwnO60B2afTWPzYZRwabboishTBvrRxHcqDRxXrE9i3YxuJPcpqDm5mGOFmFucFJ0KQT61WnmwEwqmPXILdEEPXFUuqG0j9EFEbDR5LEWzFA52syiZPEHzz_yAZIonTX1uE9JXLkUh33cEXZxqB3_CUkLIPg&__tn__=-R